Polska 24 czerwca – co wydarzyło się tego dnia

Tego dnia pod Cedynią wojska Mieszka I pokonały oddziały Hodona; abp August Hlond został mianowany prymasem Polski; Niemcy rozpoczęli wysiedlenia ludności polskiej z terenów Zamojszczyzny; Piotr Jaroszewicz ogłosił podwyżki cen detalicznych, która to zapowiedź wywołała falę strajków; we Wrocławiu urodziła się 35-milionowa obywatelka Polski; Sejm RP przyjął ustawę o świadku koronnym. Urodzili się m. in. Jan Kanty, Jan Andrzej Morsztyn, Jan Matejko, Jan Stanisławski, Rafał Lemkin, Lidia Ciołkosz, Lidia Wysocka, Andrzej Kostenko, Erazm Ciołek, Ryszard Pawłowski, Jan Kulczyk, Paweł Kukiz, Paulina Agata Zalewska. Zmarli natomiast: Maria Leszczyńska, Kazimierz Kelles-Krauz, Marian Bernaciak, Stanisław Herbst, Józef Szajna, Kazimierz Paździor oraz Leszek Wiktorowicz.

972 - Pod Cedynią wojska Mieszka I i jego brata Czcibora pokonały oddziały niemieckie margrabiego Hodona.

1369 – W Nowej Cerkwi (obecnie najprawdopodobniej Pogrodzie) odbyło się spotkanie Wielkiego Mistrza Zakonu Winrycha von Kniprode i biskupa warmińskiego Jana II Stryproka, podczas którego Krzyżak chciał zamordować biskupa. Uczestnikiem spotkania był m.in. kanonik fromborski Jan Essen.

1390 - W Kętach urodził się Jan Kanty, teolog, filozof, profesor Akademii Krakowskiej; kanonizowany w 1767 r.

1551 – W katedrze wileńskiej została pochowana królowa Polski i wielka księżna litewska Barbara Radziwiłłówna.

1621 - W Raciborsku w okolicach Krakowa urodził się Jan Andrzej Morsztyn, poeta epoki baroku; podskarbi wielki koronny (1668-1683), przywódca stronnictwa profrancuskiego; w opozycji wobec króla Jana III Sobieskiego; oskarżony o zdradę stanu wyemigrował do Francji.

1651 – Na Podhalu zostało stłumione powstanie chłopskie pod przywództwem Aleksandra Kostki-Napierskiego oraz Stanisława Łętowskiego i Marcina Radockiego.

1768 - W Wersalu zmarła Maria Leszczyńska, córka króla Stanisława Leszczyńskiego i Katarzyny Opalińskiej; królowa Francji (1725-1768) - żona Ludwika XV.

1812 - Wojna z Rosją: Wielka Armia Napoleona przeprawiła się przez Niemen, kierując się na Kowno i Wilno.

1838 - W Krakowie urodził się Jan Matejko, najwybitniejszy przedstawiciel polskiego malarstwa historycznego w XIX w.; autor m.in. obrazów „Bitwa pod Grunwaldem”, „Kazanie Skargi”, „Hołd pruski”, „Sobieski pod Wiedniem”, „Reytan na sejmie warszawskim 1773 roku”, „Unia lubelska”, „Stańczyk”, „Batory pod Pskowem”, „Konstytucja 3 Maja”, „Kościuszko pod Racławicami”, a także cyklu „Poczet królów i książąt polskich”.

1860 - W Olszanie koło Korsunia urodził się Jan Stanisławski, malarz, reprezentant polskiego modernizmu.

1866 - W Kraju Zabajkalskim na Syberii wybuchło powstanie polskich zesłańców, którzy trafili tam po powstaniu styczniowym.

1900 - W Bezwodnem koło Wołkowyska urodził się Rafał Lemkin, polski prawnik pochodzenia żydowskiego, absolwent Wydziału Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie; twórca pojęcia „ludobójstwa”; jego prace z zakresu prawa karnego i międzynarodowego stały się m.in. podstawą aktu oskarżenia przeciwko nazistom w procesie norymberskim; opracował Konwencję w sprawie Zapobiegania i Karania Zbrodni Ludobójstwa przyjętą w 1948 r. przez Zgromadzenie Ogólne ONZ; wykładał prawo na Uniwersytecie Yale; autor książki „Rządy państw Osi w okupowanej Europie”.

1902 - W Tomaszowie Mazowieckim urodziła się Lidia Ciołkosz, z domu Cahn, historyczka, działaczka socjalistyczna, od 1979 r. przewodnicząca PPS na Obczyźnie.

1905 - W Pernitz w Austrii zmarł Kazimierz Kelles-Krauz, działacz PPS, teoretyk socjalizmu niepodległościowego.

1916 - W Rogaczewie urodziła się Lidia Wysocka, aktorka, piosenkarka, reżyserka, założycielka kabaretu literacko-artystycznego „Wagabunda”.

1922 – Utworzono Wyższy Urząd Górniczy z siedzibą w Katowicach.

1926 - Papież Pius XI mianował Augusta Hlonda arcybiskupem gnieźnieńskim i poznańskim, prymasem Polski.

1936 - W Łodzi urodził się Andrzej Kostenko, operator filmowy, reżyser.

1937 - W Łodzi urodził się Erazm Ciołek, fotografik, fotoreporter, autor zdjęć dokumentujących wydarzenia związane z powstaniem „Solidarności”, stanem wojennym i pielgrzymkami Jana Pawła II do Polski.

1941 – Wojna niemiecko-sowiecka: siły niemieckie zajęły Przemyśl i Wilno. W więzieniach na okupowanych przez Sowietów Kresach II RP NKWD: rozpoczęły ewakuację więzień oraz mordowanie części więźniów.

1941 - Masakry więzienne NKWD: rozpoczęły się ewakuacje więzień NKWD w Berezweczu i Wilejce, których konsekwencjami były tzw. „marsze śmierci”: Berezwecz-Taklinowa, w trakcie którego zginęło ok. 1-2 tys. więźniów i Wilejka-Borysów, w którego trakcie zginęło od 500 do 800 więźniów.

1942 - We Lwowie oddziały SS zamordowały 6-8 tys. Żydów mieszkających poza terenem getta.

1943 - Niemcy rozpoczęli drugą fazę masowych wysiedleń ludności polskiej z terenów Zamojszczyzny; w ciągu kilku miesięcy 1942 i 1943 r. z około 300 wsi wypędzili ponad 100 tys. mieszkańców, w tym ok. 30 tys. dzieci, częściowo przeznaczonych do germanizacji.

1943 – W Zbydniowie na Podkarpaciu oddział SS zamordował 19 uczestników wesela odbywającego się we dworze rodziny Horodyńskich.

1943 - W ruinach warszawskiego getta Niemcy zamordowali około 220 więźniów Pawiaka.

1946 - We wsi Piotrówek na Mazowszu w wyniku obławy oddziałów m.in. KBW i UB zginął legendarny dowódca oddziałów partyzanckich Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość” na Lubelszczyźnie mjr Marian Bernaciak ps. „Orlik”.

1950 - W Bogatyni urodził się Ryszard Pawłowski, taternik, alpinista, himalaista; zdobywca dziesięciu ośmiotysięczników, jako jedyny Polak pięciokrotnie stanął na szczycie Mount Everestu.

1950 - W Bydgoszczy urodził się Jan Kulczyk, przedsiębiorca, przewodniczący Rady Nadzorczej Kulczyk Investments, założyciel CEED Institute.

1963 - W Paczkowie na Opolszczyźnie urodził się Paweł Kukiz, muzyk, wokalista, autor tekstów, lider zespołu Piersi; w maju 2015 r. wystartował w wyborach na prezydenta RP, zajmując w nich trzecie miejsce - uzyskał 20,8 proc. głosów; po jesiennych wyborach parlamentarnych w 2015 r. wszedł do Sejmu jako lider ugrupowania Kukiz'15.

1971 - Premiera filmu psychologicznego „Martwa fala” w reżyserii Stanisława Lenartowicza.

1972 - Na górze Czcibor koło Cedyni odsłonięto Pomnik Polskiego Zwycięstwa nad Odrą.

1973 - W Warszawie zmarł prof. Stanisław Herbst, badacz dziejów nowożytnych, historyk wojskowości, varsavianista.

1975 - Premiera filmu kryminalnego „Strach” w reżyserii Antoniego Krauzego.

1976 - W transmitowanym przez radio i telewizję wystąpieniu sejmowym premier Piotr Jaroszewicz przedstawił informację na temat planowanej podwyżki cen detalicznych, która miała wejść w życie 28 czerwca; ceny mięsa miały wzrosnąć średnio o 69 proc., masła i serów o 50 proc., a cukru o 100 proc.; podwyżka wywołała falę strajków i protestów robotniczych. Dzień po zapowiedzi podwyżek cen w Radomiu, Ursusie i Płocku rozpoczęły się strajki robotnicze. Strajki na mniejszą skalę miały miejsce w Łodzi, Starachowicach, Grudziądzu i Nowym Targu.

1978 – We Wrocławiu urodziła się 35-milionowa obywatelka Polski - wrocławianka Paulina Agata Zalewska.

1990 - Na Uniwersytecie Warszawskim odbyło się posiedzenie Komitetu Obywatelskiego, podczas którego doszło do ostrego sporu pomiędzy przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechem Wałęsą i jego zwolennikami a stronnikami premiera Tadeusza Mazowieckiego; w wyniku konfliktu KO opuściła grupa 63 osób, zwolenników Mazowieckiego. Wydarzenie zyskało miano „wojny na górze”.

1994 - Sejm RP przyjął ustawę o własności lokali.

1997 - Sejm RP przyjął ustawę o świadku koronnym.

2004 - Sejm udzielił, w tzw. trzecim podejściu, wotum zaufania rządowi Marka Belki.

2005 - We Lwowie z udziałem prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego oraz prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki uroczyście otwarto odbudowany Cmentarz Obrońców Lwowa (Cmentarz Orląt) zdewastowany w czasach Związku Sowieckiego.

2008 - W Warszawie zmarł Józef Szajna, scenograf, reżyser teatralny, scenarzysta, teoretyk teatru, malarz i grafik; więzień KL Auschwitz, gdzie dwukrotnie trafił do bloku śmierci, i obozu w Buchenwaldzie; doświadczenia obozowe i wojenne obecne są w całej jego twórczości; międzynarodowe uznanie przyniosły mu „Reminiscencje” - niemy spektakl teatralny, poświęcony pomordowanym w czasie niemieckiej okupacji artystom krakowskiej ASP.

2010 - We Wrocławiu zmarł Kazimierz Paździor, bokser, złoty medalista olimpijski z Rzymu.

2010 - W Gdyni zmarł Leszek Wiktorowicz, kapitan żeglugi wielkiej, przez 25 lat był komendantem „Daru Młodzieży”, żaglowca gdyńskiej Akademii Morskiej.

Źródło: PAP